Dit verhaal vond ik laatst tussen oude spullen van mijn ouders. Ik wist wel van het verhaal af, maar mijn opa heeft mezelf daar nooit iets over verteld.

De gebeurtenis heeft zich in oktober 1936 afgespeeld tijdens heel slecht weer. Waarschijnlijk was het dezelfde noordwester storm, tijdens welke een Scheveningse logger bij het binnenlopen in IJmuiden vergaan is, op het moment dat het de pieren binnenvoer is het waarschijnlijk getroffen door een grondzee. De havenmond van IJmuiden met de oude pieren was berucht bij een noordwester storm.

Opa was al 17 jaar kapitein op het hospitaal-kerkschip De Hoop, een twee-mast schoener die in 1912 speciaal voor dit werk gebouwd is. T.z.t. zal ik ook filmopnamen van de Hoop, gemaakt door het Polygoon Journaal, on-line zetten.

Ze waren dus nog helemaal afhankelijk van wind en zeilen! Opa heeft daar later ook nog een onderscheiding voor gekregen. Het verhaal is met hulp van de havenmeester van Amsterdam in die tijd opgetekend door een journalist. Ik ben er nog niet achter kunnen komen in welke krant het gestaan heeft. Hier komt het verhaal, tekst en lay-out zijn letterlijk overgenomen. Op de eerste foto "De Hoop" onder zeil bij een rustige bries en op de tweede de sloep onderweg naar een vissersschip:



Hospitaal-kerkschip midden in de storm

Een persconferentie met mensen die "kort van stof" zijn...

Een record aan patienten

Amsterdam, Vrijdag.
"Toen het hospitaal-kerkschip lag te steken van klein zeil met stormweer en wij 's morgens van 25 October te vier uur moesten schijven over de andere boeg en de wind was toegenomen tot kracht 9, kon de stagfok het niet meer houden en scheurde aan stukken en waaide door de sterke wind zo goed als helemaal weg zodat er een andere moest komen".

 

Deze voor een landrot onbegrijpelijke mededeling komt voor in het scheepslogboek van het hospitaal-kerksohip "De Hoop". De kapitein J. Smit bedoelt te zeggen, dat toen, tijdens de zwaarste storm zijn schip door de wind moest lopen, zijn fokke-zeil aan flarden sloeg.

 

De volgende dag, toen "De Hoop" nog midden in de storm zat, sloeg zijn brikzeil aan flarden. Dat is alles, wat kapitein Smit van deze ontzaglijke storm in zijn logboek rapporteert,
Zeelui zijn helaas altijd hetzelfde. Zij hebben geen tijd om te praten, als zij hun schip door de kolkende zeeën in veiligheid moeten brengen. En zodra zij aan de wal zijn, is alles vergeten en vergeven. Maar de Amsterdamse havenmeester, de heer W. N. van de Poll, zelf een zeeman, heeft begrepen, wat „De Hoop" heeft doorstaan. Hij nodigde Journalisten uit tot een gesprek met kapitein Smit.

 

„Een heel zware reis”

Een persconferentie dus. Laat ons eerlijk erkennen, dat deze volkomen mislukte. Kapitein Smit vertelde, dat hij een heel zware reis had gehad. Meer niet. De heer Van de Poll, sinds jaren havenmeester, vergat eensklaps al zijn jaren aan de wal en begon te vragen. Uit wat hij vroeg en spaarzaam ten antwoord kreeg, ontstond tenslotte het verhaal van de reis.

 

Het hospitaal-kerkschip „De Hoop" met ds. J.G.A. van Hoogstraten van 's Gravenzande en dr. H. J. B. van Wel uit Dordrecht aan boord vertrok Donderdag voor een week uit Scarborough na een zeldzaam drukke kruistocht tussen de vissersboten. Er waren 477patiënten behandeld, onder wie enkele heel ernstige. Een jongen van twaalf jaar, die zijn eerste reis maakte had bij het inhalen van de netten een lijn om zijn hals gekregen. Twee keer slingerde de winch hem rond en voor dood bleef hij liggen aan dek.
Twee Hollandse vlaggen werden gehesen, vlak boven elkaar, als bewijs dat er hulp nodig was. Dr. Van der Wel ging aan boord, nam den patiënt mee in de sloep en slaagde er in het leven van den knaap te redden. 


Een visser, ook aan boord van een der Hollandse schuiten, kreeg een ernstige maagbloeding. Weer gingen twee vlaggen omhoog. "De Hoop" kwam naderbij, nam den patiënt over en bracht nem naar IJmuiden. In het Leidse ziekenhuis is deze patlënt opgekweekt tot een nieuw mens. Hij vaart weer!


Maar Donderdag voor een week, dan, voer „De Hoop" weg uit Scarborough. „Zulk mooi, lief weer" zei de kapitein Smit. Zaterdags hadden wij nog 14 schepen langszij met 21 patiënten. Ik ging 's avonds te kooi, maar een paar uur later werd ik gewekt. Wij moesten zeil minderen. Als een waterhoos woei het water uit zee op.

 

Zes uur slaap

"In de vier etmalen, die volgden, heb ik zes uur geslapen. Wij zeilden naar de kust en Woensdagavond bedaarde de storm een beetje. Een paar dagen lang had ik al gemerkt. dat de wind ging liggen tegen dat de maan opkwam. Doch voor IJmuiden werd het veel slechter. Als je eenmaal dicht bij de kust bent," zei kapitein Smit, "dan verlager je te veel. We moesten dus wel binnenlopen. En dat deden we."
"Maar de loodsdienst was toch om de storm stopgezet."
"Och ja" zei kapitein Smit, "maar ik vaar al 17 jaar op dit schip en het gat voor IJmuiden ken ik. Daarom kon ik het wagen."


„De Hoop" is veilig binnen gelopen. 's Avonds toen het donker was, terwijl visserlui die het gat van IJmuiden kennen er onderdoor gingen in de wildste storm, die de Hollandse kust in jaren heeft gekend.


Een visserman praat niet.


„Ja", zegt kapitein Smit, "als je dwars verdaagt, dan ga je ondersteboven."
En de heer Vande Poll, die zeeman is op en top, nu we aan boord van „De Hoop" zitten, verduidelijkt: "Er komen bergen water opzetten, zo vlak voor de kust. Dat kan geen kwaad, als de schuit maar niet dwars komt te liggen voor de grondzeeën. Die hebben een onmetelijke kracht. Het Elber vuurschip ging daardoor ten onder. Een zeldzame samenloop van omstandigheden. Als een schip zo'n grondzee dwars kriigt is het verloren.
Het hospitaal-kerkschip „De Hoop" kwam er goed doorheen. Maar kapitein Smit is een schipper....."

Veilig thuis!

„De Hoop” ligt veilig in het IJ bij de Marinewerf. Een zwaarder reis heeft het schip nooit gehad. De zeilen hangen in flarden, doch niemand klaagt. Dr. van Asperen uit Wormerveer, die zijn praktijk overgaf op een leeftijd van 53 jaar en veertien jaar lang met "De Hoop" uitvoer, elk seizoen weer om jonger te worden zegt: "Zó'n reis en dan nog een record aan patiënten". Meer zegt hij niet. Want ook deze arts is een zeeman.
Maar „De Hoop" is het enige schip, dat uitvaart om de visserlui bij te staan als zij ziek zijn of geestelijke bijstand behoeven. Geen ander land heeft zulk een schuit zee doen kiezen.


„De Hoop" heeft zwaarder storm gehad dan ooit tevoren, en voer veilig thuis. Hollandse zeelui.

Vertrek hospitaal-kerkschip H.K.S. "De Hoop" [foto gemaakt in opdracht van dominee J. Chambers, oprichter van de vereniging].